ORIOL 1132 mt, IPIZTE (Hiruaitxeta 1057 mt) eta Santikrutz apaizaren kobazuloa.

Gaurko plana, etxetik abiatu garenean, Oriolen pagadietan ibiltzea da, Lezeagatik igo eta Kruzeta ingurutik jetsi, ibilbide zirkularra osatuz. Batez ere, garai honetan pagadiak eskeintzen duten koloretasunaz gozatzea da gure helburua. Horretarako etorri gara Aramaioko Etxaguen auzora.
Gero gauzak aldatzen joan dira...

Etxaguenetik Lezeaga lepora bidean, eskuinean ditugu Ipizteko haitzak eta Anbotoren tontorra. Ipizte edo Iruatxeta (Hiru-(h)aitz) izenez ezagutzen da mendi hau.

Lezeaga lepora heldu baino lehen Aramaioko gizon batekin elkartu gara, eta hitzegiten gaudela, galdera luzatu diogu: ezagutzen al duzu Santakrutz apaizaren kobazuloa? Bere erantzuna: bai, eta goazen, nik erakutsiko dizuet!. Horrela ba, Oriol atzean utzi eta Zabalandirako bidea hartu dugu.

Ipiztera igo dugu bide arruntetik. Gailurretik, Anboto daukagu parean. Tontorretik, beheruntz hartu behar da, Lezeaga alderuntz, eta hormetatik asko urrundu gabe, kobazulora heltzeko. Dena dela, ez da erraza aurkitzea. Bertan egonda ere, jakin gabe ez da oso nabarmena. 

Hau da sarrera, barrutik ikusita. Estua da eta atzeraka sartu behar da, oinak toki egokietan kokatuz. Motxila eta trastoak hobe kanpoan uztea.

Kobazuloa txikia da, baina leiho dotorea da Aramaioko arana eta parean dauden mendiak ikusteko, Kurutzeberri, Orkatzategi, Aloña-Aitzkorri mendilerroa, Beriain,...

Inkreiblea!!, zenbat toki dagoen beatokian!!

Bitor, gure laguntzailea!!

Manuel Ignacio Santa Cruz y Loidi, apaiz eta gerrillari karlista, 1872. urtean atxilotu eta Aramaion espetxeratu zuten. Baina, bere jarraitzaileen laguntzaz, ihesari eman eta kobazulo honetan babesa lortu zuen egun batzutan. Ingurua ondo ezagutzen zuen artzairen batek erakutsiko zion tokia. Orain beirazko kutxa bat dago eta barruan argazkiak, liburutxoa eta errosarioa.

Kobazulotik irten eta kanpotik hau da sarrera. Bikaina benetan.

Budaren silueta duen monolito hau da erreferentzia ona kobazuloa aurkitzeko.

Abentura bukatu eta Aramaioko gizona agurtu ondoren, Lezeaga lepora jetsi gara. Handik, hasierako planari heldu eta Oriolera igo dugu.

Oriol (edo Orixol) (1132m), Ipizte eta Anbotorekin batera, Aramaio aran ezkutuaren zaintzailea da. Bere gailurreri luzea, baserri dotorez zipriztindutako aranaren gainean altxatzen da. Batzuk, "Arabako Suitza" deitzen diote aran eder honi.

Oriolen. Pagadi zoragarriak, Anboto, Ipizte,...

Udalaitz eta Mariren kobazuloa.

Jeisten. Aurrean, Gorbeia-Aldamin-Lekanda.

Pagadian, gozatzen.

Santikurutz tontorrean. Ermita behean ikusten da.

Urbina eta Legutioko urtegiak.

Santikurutz ermitara heltzen.

Ibilbidea markatuta dago.

Oriol-erako Zirkularra.

Gorbeiari agur esaten. Orain berriz Aramaio aldera pasatuko gara, eta Etxagueneko bidea hartu abiapuntura heltzeko.

Etxaguen

Irteera edo amaiera...

Errota

Horma honek historia ikusi dute baietz!!

TOZAL DE GUARA 2077mt eta ERATA 2005 mt + Otal herria.

2014-04-17

Tozal de Guara. 2077mt.

Nocito-tik 

Tramacastillatik abiatu, Sabiñánigo, Monrepos gaina eta Huescara jeisterakoan, Argüis-era desbideratu eta handik Nocitora doan errepide estua hartu dugu. Orain errepide hau asfaltatuta dago, eta nahiz eta luzea egin, ondo igarotzen da herrira. Hau Belsué herria da eta bidean dago.

NOCITO. Bi auzo ditu eta sorpresa dotorea izan da guretzat. Hemendik, Tozal de Guara urruti ikusten da, eta horrela izango da ibilbidea, luzea.

Tozal-aren azpian dagoen sakan guztia zeharkatu behar da ezkerrera, gero berriz eskuineruntz zeharkatzeko mendi osoa, eta erdialdean dagoen lepora (Petreñales) heltzeko.

 

Pillera sakanetik goaz, eta zazpi aldiz zeharkatuko dugu erreka, batzutan errezago eta beste batzutan komediak egiten. Honek abentura kutsu handiagoa ematen dio egunari. Gainera, ia beti bezala, bakar bakarrik gaude...

Behin erreka utzi eta basora sartzen garenean, bidea oso polita da, dena lorez beteta.

Petreñales lepora heldu baino lehen, oso behean eta urruti ikusten ditugu Nocito eta San Urbez ermita.

Petreñales edo Corcuruezo lepoan. Oraindik 550m-ko malda geratzen zaigu gailurrera.

Bidea oso ondo dago markatuta eta polita da, ezpel eta "erizón" artean.

Gailurra ikusten dugu, goian oraindik. Hemen bi aukera daude, Abadejo bidea edo "La Pedriza". Guk Abadejo erabiliko dugu.

Azkenengo erresaltea tontorrera doan gailurrerira irteteko.

Goitik izugarrizko espektakulua ikusten da. Pirinioko gailur asko eta asko ageri dira gure begien aurrean.

Tontorrean frantsez bikote batekin egin dugu topo. Hauek, Santa Cilia-tik igo dute.

Tontorrean (2077m)

Atzean (Panoramic-la chaîne des Pyrénées)

Jeisteko, bide berbera erabili dugu, ez daukagu belaunak izurratzeko asmorik eta...

Han goian geratzen da gailurra.

Petreñales lepoaren ingurutik horrela ikusten da gure mendia.

Eta lepotik jeisterakoan, horrela.

Chemelosas lepoa eta Pirinioa atzean.

Pillera sakanean berriz. Orain, igoeran bezala, orekari lanak egin beharko ditugu.

Nocito. Etxe eta baserri asko berrituta daude, eta gehienak frantziarrenak dira. Hiru taberna eta aterpetxe ere badaude.

San Urbez.

Itzultzeko, Guarguera-ra doan errepidea hartu dugu. Hau bestea baino motzagoa da, eta asfaltatuta dago. Bertatik, herriaren eta Tozal de Guararen azkenengo ikuskaria dugu.

2014-04-18

Erata. 2005mt-Otal (herri abandonatua).

Yésero-tik

Ostegun Santua. Portalet, Panticosa, Ordesa,... eta abar jendez beteta egongo dira. Horrela gu Yésero herrira etorri gara. Hemen ez dabil turismorik.

Otal-era doan GRa hartuko dugu, eta Erata tontorraren ondotik igaro denez, ba bertara igotzeko erabiliko dugu. Bakardadea bermatuta.

Malda handia duen basotik egingo dugu lehen ordubetea. Kerizpean goaz.

Behin lepora eta gailurrerira helduta, izugarrizko ikuspegia daukagu. Hemen, Telera-Collarada mendilerroa.

Sabocós-Tendeñera mendilerroarekin.

Otal herria tontorretik. 550 metro beherago. Jetsi eta gero igo egin behar ditugunak.

Atzoko parajea ere ikusten dugu. Ilusioa egiten du...

Otalera jeisten. Ordesako hirumilakoak ditugu aurrean.

Herria baino 200 metro gorago hasten dira landutako terrazak. Machu Pichun gaudela dirudi...

Otal. Pasada bat! Serrabloko herrien artean, gaizkien komunikatuta zegoen (eta dagoen) herria da. Hona heltzeko forma bakarra oinez da. Hala eta gustiz, herri inportantea izan denaren itxura du, nahiz eta eraikuntza gehienak erortzen ari diren. Pena handia ematen du.

Eliza, mozarabe estilokoa.

Denbora luzea eman dugu bertan, lasaitasun handiz, eta inguruak ondo aztertzen.

Ura ateratzeko putzua.

Iraganera begira.

Orain lehen galdutako 550 metroak berriz irabazi behar ditugu. Piano, piano,...

Gaina lortu, eta hor daukagu Yésero, gure gaurko abiapuntua eta ibilbidea bukatzeko tokia. Egun ederra pasa dugu, eta paisai eta inguretaz gozatzeaz gain, Sobrepuertoko herri zoragarri honen historia apur bat ere ikasi dugu. Llamazaresen "La lluvia amarilla" liburu ederra datorkigu burura.